چراغ بونزن (Bunsen burner)

دسته بندی: وسایل آزمایشگاه,,

چراغ گازي است که در آزمايشگاه هاي علمي به عنوان منبع تولید حرارت و انرژی گرمایی برای گرم کردن، سوزاندن و دیگر فعالیت های آزمایشی به طور گسترده استفاده مي شود و با گاز (متان، بوتان یا دیگر گازهای طبیعی) کار می کند.

اين ابزار به عنوان يکي از ابزارهاي اساسي دانشمندان براي گرم کردن مواد شيميايي يا جوش آوردن آب، استريل کردن اجسام کوچک، آماده کردن اسلايدهاي ميکروسکوپي، خم کردن لوله هاي شيشه اي و براي بسياري ديگر از اهداف مورد استفاده قرار مي گيرد. اين چراغ که اختراع يک شيمي دان آلماني به نام رابرت ويليام بونزن بود به اين نام ناميده شده است.

چراغ بونزن شامل يک لوله ي فلزي مستقيم با حدود 5 اينچ طول (حدود 13 سانتي متر) مي باشد که به يک پايه متصل است. قسمت پايين بوسيله ي يک لوله ي لاستيکي به منبع گاز روشنايي متصل مي باشد.

دهانه ي قابل تنظيم در قسمت پايه ي چراغ هوا را تنظيم مي کند. مخلوط هوا و گاز يک شعله ي بسيار داغ توليد مي کند. افشانک هايي در انواع مختلف مي توان بر روي سر چراغ براي کنترل شکل شعله نصب کرد.

اجزاء چراغ بونزن عبارتند از:

ورودی گاز، پایه، لوله منتقل کننده گاز، شیر یا دریچه تنظیم گاز، دریچه تنظیم هوا

شکل: چراغ بونزن و اجزاء اصلی آن

ورودی گاز یک لوله دندانه دار است که به داخل شیلنگ گاز فرو می رود و طوری ساخته شده که شیلنگ در آن محکم شود. هنگام نصب شیلنگ باید از این که گاز از آن نشت نمی کند مطمئن شد.

لوله منتقل کننده گاز لوله ای عمودی است که معمولاً در پایین آن، دریچه (شیر) تنظیم گاز قرار دارد که به وسیله آن می توان مقدار گازی که وارد چراغ می شود را تنظیم کرد.

دریچه ورودی هوا در پایین لوله یا در بالای آن قرار دارد و با گرداندنِ آن می توان مقدار هوایی که وارد لوله می شود را تنظیم کرد.

مهم ترین مزیت چراغ بونزن این است که می توان با استفاده از دریچه تنظیم هوا مقدار هوایی که وارد لوله می شود را کم یا زیاد کرد و به این ترتیب با تغییر نسبت هوا/گاز حرارت آن را تحت کنترل داشت.

اگر مقدار هوای کافی به گاز یا هر ماده سوختنی دیگر نرسد، اشتعال ناقص اتفاق می افتد و در واقع مقداری از گاز به صورت نسوخته و بدون آن که با اکسیژن ترکیب شود متصاعد می شود. شعله آبی نشان دهنده آن است که اشتعال کامل اتفاق افتاده و رنگ قرمز شعله و نیز دود کردن شعله نشان دهنده اشتعال ناقص است. در ساخت چراغ بونزن نیز از همین اصل استفاده شده است، هنگامی که دریچه هوا کاملاً باز باشد، هوا و گاز قبل از رسیدن به دهانه لوله چراغ، کاملا با هم مخلوط می شوند و به این ترتیب هنگام اشتعال تمام گاز می سوزد و در نتیجه شعله ای داغ تر داریم و رنگ آبی شعله نیز نشان دهنده اشتعال کامل است. هنگامی که دریچه تنظیم هوا را ببندیم، گاز فقط در هنگامی که از لوله بیرون می آید یعنی درست در دهانه لوله با اکسیژن برخورد می کند و چون اکسیژن کافی در اختیارش قرار نمی گیرد، اشتعال ناقص صورت می پذیرد و شعله ای کم حرارت تر به رنگ نارنجی و قرمز به وجود می آید.

باز کردن شیر گاز تا آخرین حد آن موجب بزرگ تر شدن شعله می شود اما حرارت آن را بیشتر نمی کند بنابراین باید توجه کنیم که اگر در آزمایشی نیاز به حرارت زیاد داریم باید هم مقدار گاز و هم مقدار هوای ورودی را در حدی مشخص تنظیم کنیم.